کلاغ

طبقه بندی

فرمانرو : جانوران

شاخه : طنابداران

رده : پرندگان

راسته : Passeriformes

تیره : corvidae

سرده : corvus

گونه : C. cornix

نام علمی                    : corvus cornix

پراکندگی جغرافیایی 

hooded crow (کلاغ ابلق) که به ان hoodie نیز گفته می شود گونه ای از کلاغ سانان است که در اوراسیا زندگی می کند . این پرنده تحت نام های Scotch crow و  Danish crow نیز شناخته می شود . در ایرلند ، دانمارک و زبان اسلوانیایی به ان caróg liath یا gray crow نیز می گویند . در المان به ان  mist crow (Nebelkrähe)  می گویند . این پرنده در شمال ، شرق و جنوب شرق اروپا و نیز در غرب اسیا یافت می شود .

مشخصات ظاهری

این پرنده خاکستری مایل به سفید رنگ است که دارای پرهای سیاه در سر ، گلو ، بال ها ، دم و ران می باشد . هم چنین پاها ، چشم ها و نوک ان سیاه است .

کلاغ همه چیز خوار بوده و از لحاظ تغذیه و فراموشی فرصت طلبانه عمل می کند .

از لحاظ وضعیت حفاظتی طبق نظر IUCN (اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت) در حالت (LC=least concern) قرار دارند و در معرض انقراض نمی باشند .

زیر گونه ها

تا کنون 4 زیر گونه برای hooded crow شناسایی شده است که عبارتند از :

1- cornix

    در جزایر انگلستان (به ویژه اسکاتلند و ایرلند) و اروپا تا corsica (جزیره ای در مدیترانه)

2- pallescens

    این زیر گونه کم رنگ تر است و در ترکیه و مصر یافت می شود

3- sharpii

    این اسم از Richard Bowdler Sharpe جانور شناس انگلیسی گرفته شده است . این زیر گونه دارای  خاکستری روشن تری است . از غرب سیبری تا caucasus (منطقه ای بین دریای سیاه و دریای خزر) و هم چنین در ایران یافت می شود . 

4- capellanus

    این زیرگونه با نام mesopotamian crow یا Iraqi pied crow شناخته می شود . در عراق و جنوب غربیایران یافت می شود . این زیرگونه متمایز خاکستری خیلی روشن است به طوری که از دور سفید دیده می شود . این زیرگونه بالقوه انقدر متمایز هست که یک گونه جدا به حساب بیاید . 

فقط یک بار تو لک رفتن اتفاق می افتد که ان هم در پاییز است .

هر چند که هر دو جنس در این پرنده شبیه هم هستند اما پرنده نر بزرگتر است .

پرواز ان ها اهسته ، سنگین و معمولا مستقیم است .

طول بدن ان ها از 48 تا 52 سانتی متر متفاوت است .

جوجه هایی که تازه هچ می شوند سیاه تر از والدین خود هستند .

در کلاغ های نوجوان چشم ها به ابی یا خاکستری متمایل است و دهانشان در ابتدا سرخ است .

طول بال های این پرنده 98 سانتی متر است .

وزن این پرنده به طور متوسط 510 گرم است .

جوجه کلاغ 

کلاغ های نوجوان 

رژیم غذایی

کلاغ همه چیز خوار و البته لاشه خوار است . ان ها برای خوردن صدف و خرچنگ ان ها را از ارتفاع به پایین می اندازند تا بشکنند . ان ها تخم های مرغ دریایی و قره غاز (باکلان) و دیگر پرندگان را در نبود والدینشان می دزدند . ان ها وارد پناهگاه طوطی دریایی (پافین) شده و تخم هایشان را می دزدند . کلاغ ها از پستانداران کوچک ، ته مانده غذاها ، پرندگان کوچک تر و لاشه ها نیز تغذیه می کنند . کلاغ ها عادت دارند غذایشان را مخفی کنند به ویژه گوشت و مغز دانه ها را . ان ها غذایشان را در جاهایی مانند ناودان باران ، گلدان یا زمین زیر بوته ها مخفی می کنند . هنگامی که یک کلاغ غذایی را پنهان می کند بقیه کلاغ ها اغلب به تماشا می پردازند تا بعدا بعد از رفتن ان کلاغ به جستجوی ان مکان می پردازند .

لانه سازی

لانه سازی در مناطق سردتر دیرتر اتفاق می افتد : اواسط می تا اواسط ژوئن در شمال غربی روسیه ، Shetland و جزایر Faroe و اواخر فوریه در منطقه خلیج فارس . تخم گذاری در مناطق گرم تر مجمع الجزایر اروپا در اوریل رخ می دهد .

لانه های بزرگ چوبی به طور معمول بر روی درخت های بلند بنا می شوند ، اما لبه صخره ها ، ساختمان های قدیمی و تیر های برق نیز ممکن است مورد استفاده قرار گیرند . بعضی اوقات نیز لانه ها بر روی زمین یا در نزدیکی ان قرار می گیرند .

در ساحل جلبک دریایی نیز در ساختار لانه تنیده می شود . استخوان حیوانات و سیم نیز غالبا در ساختار لانه ها دیده می شود .

وقتی که مشغول ساختن لانه هستند ، اغلب مصالح ساختمانی را از هم می دزدند و زمانی که دزد از نظر ناپديد مي شود، کلاغی که خيانت ديده است ، به نوبه خود جبران زيان می کند . با اين همه روح همکاری و تعاون در کلاغ ها به منتهی درجه وجود دارد .

هر بار 4 تا 6 تخم ابی رنگ با لکه های قهوه ای گذاشته می شود . اندازه این تخم ها 4.3cm × 3.0cm است . وزن تخم ها 19.8 گرم است که 6 درصد وزن ان را پوسته تشکیل می دهد .

پرنده ماده 17 تا 19 روز به تنهایی روی تخم ها می خوابد و در این مدت توسط پرنده نر تغذیه می شود .

جوجه ها بعد از 32 تا 36 روز توانایی پرواز را کسب می کنند .

گزارش شده است که ماده هایی که روی تخم ها می خوابند بیشتر غذایی که به دست می اورند خود مصرف می کنند و سپس به تغذیه فرزندانشان می پردازند .

طول عمر

طول عمر معمول ان ها نا مشخص است . بیشترین سنی که تا کنون برای کلاغ ابلق ثبت شده است 16 سال و 9 ماه بوده است .

این گونه به عنوان میزبان ثانویه جوجه کوکو نیز هست . البته در مناطقی که گونه ثانویه حضور ندارد مثل فلسطین و مصر کلاغ های ابلق به صورت معمول از جوجه های خود میزبانی می کنند .

کلاغ های ابلق مانند سایر اعضای خانواده کلاغ ها مرتبا توسط کشاورزان کشته می شوند . در نیمه اول دهه 80 میلادی در طی دو سال 23000 کلاغ ابلق در ایرلند کشته شدند .

تفاوت ژنتیکی کلاغ ابلق (hooded crow) و کلاغ لاشه (carrion crow)

کلاغ ابلق و کلاغ لاشه دو گونه نزدیک به هم هستند که توزیع ان ها در اروپا در تصویر زیر نشان داده شده است : 

این باور وجود دارد که این توزیع ممکن است در نتیجه چرخه های یخبندانی باشد که در طی پلیستوسن (عهد چهارم زمین شناسی) رخ داده که باعث شده جمعیت های والدی به دو گروه جدا از هم تقسیم شوند که متعاقبا با گرم شدن هوا محدوده خود را گسترش داده اند و دوباره این دو گروه با هم ارتباط برقرار کردند .

Poelstra و همکارانش تقریبا تمام توالی ژنوم این دو گونه را در جمعیت هایی در مسافت های گوناگون مرتب کردند تا فهمیدند که دو گونه از لحاظ ژنتیکی یکسان بوده اند هم در DNA و هم در بیان ژن (mRNA) به غیر از بیان نشدن بخش کوچکی از ژنوم (<0.28%) (واقع شده در کروموزوم شماره 18 پرندگان) در کلاغ ابلق که باعث رنگ روشن تر در ناحیه شکمی ان شده است .

این دو گونه در نواحی ارتباطی شان توانایی دورگه زایی را با هم دارند . البته گفته می شود که ان ها تمایل بیشتری به جفت گیری با اعضای گونه خود دارند .

آناتومی

اسکلت بندی :

جمجمه

ستون مهره ها (notarium ، synsacrum ، pygostyle)

جناغ

دنده ها

استخوان های کمربند شانه ای : scapula – coracoid – furcula

استخوان بال ها :   humerus – radius – ulna – carpal bones – carpometacarpal bones – phalanx

استخوان های کمربند لگنی : ilium – ischium – pubis

استخوان های اندام خلفی : femur – tibiatarsal – fibula – tarsometatarsus – phalanx 

در تصویر فوق عملکرد بعضی قسمت های مغز کلاغ بیان شده .

نکاتی در مورد کیسه های هوایی :

کیسه های هوایی علاوه بر نقششان در تهویه ، تنظیم دمای بدن ، شنا کردن و پرواز یکی از فاکتورهای کنترلی رفتار و عادات به شمار می ایند . کیسه های هوایی کلاغ ابلق به عنوان پرنده لاشه خوار و همه چیز خوار مورد بررسی قرار گرفتند . به طور کلی نمای ریخت شناسی کیسه های هوایی کلاغ ابلق مانند سایر گونه های پرندگان است . دارای 9 کیسه هوایی اند : 4 جفت ( cervical, cranial thoracic, caudal thoracic and abdominal ) و یکی به صورت تکی ( clavicular ) .

کیسه هوایی گردنی (cervical air sac) توسط برونش داخلی شکمی ( medioventral ) با شش در ارتباط است و دارای 3 لوله ارتباطی (diverticule) است : intermuscular، subscapular و subcutaneous .

کیسه هوایی ترقوه ای ( clavicular air sac ) از طریق برونش داخلی شکمی (medioventral) با شش در ارتباط است و دارای 5 لوله ارتباطی است :  subscapular، axillary، humeral، subpectoral و sternal

کیسه هوایی های سینه ای جلویی و سینه ای عقبی (cranial and caudal air sac) توسط برونش جانبی شکمی (lateroventral) با شش در ارتباط اند و هر دوی ان ها فاقد لوله ارتباطی اند .

کیسه های هوایی شکمی ( abdominal air sacs ) در خلف کیسه های هوایی سینه ای عقبی قرار دارند . کیسه هوایی شکمی سمت چپ بزرگترین کیسه هوایی است . کیسه های هوایی شکمی چپ و راست لوله های ارتباطی با synsacrum دارند ، هم چنین دارای لوله ارتباطی femoral در پشت مفصل هیپ و نیز لوله ارتباطی perirenal هستند .

هوش

هر چند که در پرندگان بزرگ‌ترین مغز متعلق به طوطی است ولی کلاغ‌ها در بین پرندگان باهوش‌ترین هستند. نسبت مغز به جثهٔ کلاغ همانند پستانداران است.

کلاغ‌ها حافظه دقیقی در مورد چهره انسانها دارند. کلاغ‌ها قادر به تشخیص تفاوت بین یک صورت مهربان و صورت خطرناک و همچنین هشدار وضعیت خطر به همنوع‌های خود هستند.

این پرندگان که در هوشمندی مانند شامپانزه ها هستند چهره کسی را که سبب تهدید یا خطری برایشان شود، حداقل به مدت ۵ سال، فراموش نخواهند کرد. گروهی از دانشمندان دانشگاه واشنگتن این موجودات را برای مدتی طولانی مورد بررسی قرار دادند. آنها در منطقه سیاتل واشنگتن دسته ای از کلاغ‌ها را از طریق فردی که ماسکی با ظاهر خطرناک به چهره داشت و پرنده‌ها را به دام می‌انداخت و سپس رها می‌کرد، روبرو کردند. بعد از ۵ سال از این آزمایش محققان دریافته اند که کلاغ‌های زیادی در آن منطقه، نسبت به این ماسک واکنش خصمانه نشان می‌دادند که این عمل آن‌ها حاکی از آن بود که پرندگان در بند، دوستان خود را از چنین خطری با خبر کرده بودند.بر اساس تحقیق، تعداد کلاغ‌هایی که در ابتدا در آزمایش شرکت کردند، کم بود اما پس از این اتفاق، تعداد کلاغ‌هایی که از این ماسک فرار می‌کردند، افزایش یافت.

بازی کردن

اعمال بسیاری در کلاغ‌ها به عنوان بازی کردن ثبت شده‌است. بعضی از این بازی‌ها می‌تواند تمرینی برای قوی تر شدن باشند مثلاً حرکات چرخشی که کلاغ با همنوعان خود اجرا می‌کند بهترین راه برای فرار از دست شاهین هاست. بسیاری از رفتار شناسان بازی کردن را یک ملاک هوشمندی در حیوانات می‌دانند.

برقراری ارتباط

کلاغ و دیگر اعضای این‌گونه انواع مختلفی از تماس‌ها و صداها را برای بر قراری ارتباط ایجاد می‌کنند. همچنین کلاغ‌ها به تماس‌های سایر گونه‌ها پاسخ می‌دهند؛ احتمالاً این رفتار آموخته می‌شود، زیرا در مناطق مختلف متفاوت دیده می‌شود.

نمونه هايی از همکاری آنها

اگر پای يکی از کلاغ ها در اثر تصادفی بشکند يا آسيب ببيند، کلاغ های ديگر به محض اين که صدايش را شنيدند، به طرفش می آيند،  زخمش را تسکين داده و به او کمک می کنند تا پرواز کند و اگر کلاغی مجروح بر زمين بيفتد، دسته جمعی می رسند و آنقدر بال و پر می زنند، تا دوست مجروح خود را به کنار آب برسانند .

اگر کسی برای خارج کردن جوجه ها به لانه کلاغ ها نزديک شود، پدر و مادر آنها با فرياد، کلاغان ديگر را به کمک می طلبند . در اندک زمانی ، گروهی از کلاغ ها اجتماع کرده و با حمله به متخاصم او را از ميدان به در می کنند و گاهی با نوک خود چشم آن شخص را کور کرده يا از حدقه خارج می سازند.

حيله کلاغ از روباه بيشتر است

گاهی اتفاق می افتد کلاغ و روباه يکديگر را ملاقات می کنند ، حال اگر روباه طعمه ای در دهان داشته باشد،  اين برخورد بسيار جالب و تماشايی خواهد بود ، چرا که کلاغ با قار قار خود رفقايش را خبر می کند و بعد دسته جمعی با يک حمله برق آسا بر سر روباه فرود می آيند و او را نوک باران می کنند . روباه نيز چاره ای ندارد ، جز اين که طعمه را بگذارد و فرار کند.

کلاغ و تقليد صدا

کلاغ ها استعداد عجيبی در تقليد صداهای گوناگون دارند و به خوبی قادرند صدای مرغ، سگ و گربه يا آواز خروس را تقليد کنند. گاهی اتفاق می افتد کلاغی در لانه مرغ مخفی شده، صدای مرغ يا خروس را تقليد می کند ، منظورش اين است که مرغ را از جوجه هايش دور کند ، تا جوجه را بربايد . اگر با اين حيله موفق نشود در بالا سر مرغ پر می زند ، يا در اطرافش راه می رود که مرغ از فرط خشم به کلاغ حمله می کند در اين اثنا کلاغ ديگری جوجه را می ربايد.

قانون مداری کلاغ

عدالت در قلب جماعت کلاغ ها باجدی ترين وضع خود حکمفرماست . وقتی يکی از آن ها تخلف ورزد، کلاغ ها شورايی تشکيل می دهند تا درباره سرنوشت همکارشان تصميمی اتخاذ کنند . اين بحث و شورا، ساعتها طول می کشد تا اين که حکم صادر شود. در حالی که متهم در فاصله ای آن طرفتر با بی صبری منتظر نتيجه محاکمه است.وقتی شورا تصميم به برائت کلاغ گرفت، گروه کلاغ ها به پرواز در می آيند و از نظر ناپديد می شوند، ولی اگر متهم محکوم شده باشد ، آن وقت به سويش حمله ور می شوند و با ضربات مهلک نوک خود، چشمان کلاغ بيچاره را از حدقه در می آوردند و آن قدر اين را ادامه می دهند تا کلاغ بی جان گردد و نقش بر زمين شود.